حکومت در دوران حضرت مهدی(عج) به دست تودههای محروم و مستضعف صالح جامعه خواهد افتاد. آنان که پیش از ظهور، بار سنگین فقر و بیچارگی و نامردمی را تحمل کردهاند، در آن دوران به جانشینی و خلافت در زمین خواهند رسید.
در عصری که پیشرفتهای مادی به اوج خود رسیده امّا معنویات کمرنگ شده و دین داری از جوامع رخت بسته، و ادیان تحریف شده و یا مکاتب ساخته دست بشری جوابگوی نیازهای بشر امروزی نیست، بشر سخت سرخورده و ناامید شده است. ناامید از آیندهای روشن، ناامید از عدالت واقعی و رفاه حقیقی، ناامید از آرامش و امنیّت و سلامت عاطفی و…
در این آشفته بازار، تنها دینی که به بشریّت، خصوصا مستضعفان و محرومان جهان امید و نوید میدهد و یأس و ناامیدی از آینده را گناه نابخشودنی میداند، اسلام حقیقی یعنی مذهب تشیّع است. این مذهب امامی را چشم به راه است که جهان را پر از عدل و داد و علم و تکامل و امنیت و سلامت کند و صالحان و پاکان و مستضعفان و پابرهنگان متدین را، حاکمان زمین قرار دهد. این امید و انتظار، بشریت را طراوت و زندگی میبخشد.
در این مقال بر آنیم که بخشی از نویدهایی که در مورد دوران پس از ظهور امام زمان(ع) داده شده است را بررسی کنیم تا روشنای دل مستضعفان شود.
1 ـ برقراری عدالت جهانی
عدل از آشکارترین صفات نیک آن امام است. در دعا میخوانیم: “اَللّهُمَّ وَصَلِّ عَلی وَلِیِّ اَمْرِ الْقائِمِ الْمُؤَمَّلِ وَالْعَدْلِ الْمُنَتَظَرِ؛ خداوندا! به ولی امر [خود] که قیام کننده مورد آرزو و عدل مورد انتظار همه است، درود فرست.” و یا در زیارت، درباره او میخوانیم: “اَوَّلُ الْعَدْلِ وَآخِرُهُ؛ اول و آخر عدل است.” و یا “اَلْعَدْلُ الْمُشْتَهَرُ؛ عدل مشهور است.”
به برخی روایات در این زمینه توجه کنید:
الف) امام صادق(ع) فرمود: “یُفَرِّقُ الْمَهْدِیُّ اَصْحابَهُ فی جَمیعِ الْبُلْدانِ وَیَأْمُرُهُمْ بِالْعَدْلِ وَالاْحْسانِ؛ مهدی اصحاب خویش را به تمامی شهرها اعزام میکند و آنان را به عدالت و احسان فرمان میدهد.”
ب) امام باقر(ع) فرمود: “اِذا قامَ قائِمُنا فَاِنَّهُ یُقَسِّمُ بِالسَّوِیَّةِ وَیَعْدِلُ فی خَلْقِ الرَّحْمانِ الْبِرَّ مِنْهُمْ وَالْفاجِرَ؛ چون قائم ما قیام کند به طور مساوی تقسیم میکند، و در میان خلق خدا ـ با نیک و بد ـ به عدالت رفتار مینماید.”
2 ـ فقر زدایی عمومی
امام باقر(ع) فرمود: “اِذا ظَهَرَ الْقائِمُ سَوّی بَیْنَ النّاسِ حَتّی لاتُری مُحْتاجا اِلَی الزَّکاةِ؛ چون قائم ظهور کند آنگونه بین مردم به مساوات رفتار نماید که نیازمند به زکات دیده نشود.”
3 ـ آبادانی فراگیر
یکی از آرزوهای دیرین مستضعفین جهان آبادانی فراگیر، عمومی و جهانی است؛ به گونهای که دیگر جهان سوم، و کشورهای عقب ماندهای در کار نباشد. این آرزو در دوران حضرت مهدی(ع) تحقق عینی خواهد یافت.
امام باقر(ع) فرمود: “اَلْقائِمُ مِنّا مَنْصُورٌ بِالرُّعْبِ مُؤَیَّدٌ بِالنَّصْرِ یَبْلُغُ سُلْطانُهُ الْمَشْرِقَ وَالْمَغْرِبَ… فَلا یَبْقی عَلی وَجْهِ الاْرْضِ خَرابٌ اِلاّ عُمِّرَ؛ قائم ما به وسیله هراس [در دشمنان [یاری میشود و با پیروزی تایید گردد، حکومت او مشرق و مغرب را فرا میگیرد، پس در تمامی روی زمین خرابی باقی نمیماند مگر آنکه آباد شود.”
4 ـ نوسازی فکری و فرهنگی و پیشرف علوم
دوران ظهور مهدی(ع)، دوران گسترش علم و دانایی، تکامل عقل، تجدید سنت و کتاب و نوسازی فکری همه جانبه خواهد بود. امام صادق(ع) فرمود: “اِذا خَرَجَ الْقائِمُ یَقُومُ بِاَمْرٍ جَدیدٍ وَکِتابٍ جَدیدٍ وَسُنَّةٍ جَدیدٍ وَقَضاءٍ جَدیدٍ؛ هنگامی که قائم خروج کند، امر جدید، و کتاب جدید و روش جدید و داوری جدیدی [با خود [میآورد.”
امام باقر(ع) فرمود: “اِذا قامَ قائِمُنا وَضَعَ اللّهُ یَدَهُ عَلی رُؤُوسِ الْعِبادِ فَجَمَعَ بِها عُقُولَهُمْ وَکَمُلَتْ بِها اَحْلامُهُمْ؛ هنگامی که قائم ما قیام کند خداوند دستش را بر سر بندگان میگذارد و عقول آنها را با آن جمع کرده و افکارشان با آن تکمیل میشود.”
در حدیثی از امام صادق(ع) میخوانیم: “اَلْعِلْمُ سَبْعَةٌ وَعِشْرُونَ حَرْفا فَجَمیعُ ما جائَتْ بِهِ الرُّسُلُ حَرْفانِ فَلَمْ یَعْرِفِ النّاسُ حَتّی الْیَوْمَ غَیْرَ الْحَرْفَیْنِ فَاِذا قامَ قائِمُنا اَخْرَجَ الْخَمْسَةَ وَالْعِشْرینَ حَرْفا فَبَثَّها فِی النّاسِ وَضَمَّ اِلَیْهَا الْحَرفَیْنِ حَتّی یَبُثَّها سَبْعَةً وَعِشْرینَ حَرْفا(1)؛ علم و دانش بیست و هفت حرف (شعبه و شاخه) است. تمام آنچه پیامبران الهی [برای مردم [آوردند دو حرف بیش نبود و مردم تا کنون جز دو حرف را نشناختهاند، اما هنگامی که قائم ما قیام کند بیست و پنج حرف (بیست و پنج شاخه یا شعبه) دیگر را آشکار میسازد و در میان مردم منتشر میسازد و دو حرف دیگر را به آن ضمیمه میکند تا بیست و هفت حرف کامل و منتشر گردد.”
این حدیث به روشنی جهش فوق العاده علمی عصر انقلاب مهدی(ع) را مشخص میسازد که تحولی بیش از 12 برابر! نسبت به علوم و دانش هایی که در عصر همه پیامبران راستین به بشریت اعطا شده پیش میآید و درهای همه رشتهها و همه شاخههای علوم مفید و سازنده به روی انسانها گشوده میشود و راهی را که بشر طی هزاران سال پیموده، به میزان 12 برابر در دوران کوتاهی میپیماید. چه جهشی از این بالاتر و سریعتر؟!
شاید بتوان حدیث زیر را شاهدی بر پیشرفت علم در زمان حضرت مهدی(ع) دانست، به صورتی که انتقال صدا و تصویر در آن زمان همگانی و بسیار ساده است.
در حدیثی از امام صادق(ع) چنین آمده است: “اِنَّ قائِمَنا اِذا قامَ مَدَّ اللّهُ شیعَتَنا فی اَسْماعِهِمْ وَاَبْصارِهِمْ حَتّی لا یَکُونَ بَیْنَهُمْ
وَبَیْنَ الْقائِمِ بَریدٌ، یُکَلِّمُهُمْ فَیَسْمَعُونَ وَیَنْظُرُونَ اِلَیْهِ وَهُوَ فی مَکانِهِ؛ هنگامی که قائم ما قیام کند خداوند آنچنان گوش و چشم شیعیان ما را تقویت میکند که میان آنها و قائم (رهبر و پیشوایشان) نامه رسانی نباشد، با آنها سخن میگوید و سخنش را میشنوند و به او مینگرند در حالی که او در مکان خویش است [و آنها در نقاط دیگر جهان].”
5 ـ احیای قرآن و سنّت
یک جامعه سالم بیش از پیشرفت علمی و صنعتی و… به آگاهی صحیح دینی آمیخته با ایمان نیاز دارد و جامعه دوران مهدویت چنین جامعهای خواهد بود. امام علی(ع) فرمود: “فَیُریکُمْ کَیْفَ عَدْلُ السّیْرَةِ وَیُحْیی مَیِّتَ الْکِتابِ وَالسُّنَّةِ؛[مهدی(ع)] شیوه عدالت را به شما نشان میدهد و [احکام] از بین رفته کتاب و سنت را زنده میسازد.”
6 ـ تعلیم همگانی قرآن؛ آنچنان که نازل شده است.
در اینباره امام باقر(ع) فرمودند: “اِذا قامَ الْقائِمُ ضَرَبَ فَساطیطَ لِمَنْ یُعَلِّمُ النّاسَ الْقُرْآنَ عَلی ما اَنْزَلَ اللّهُ؛ چون قائم آل محمد(ص)” قیام نماید، خیمههایی برای افرادی که قرآن را آنگونه که خدای نازل فرموده است به مردم میآموزند، بر پای میدارد.”
7 ـ امنیّت همه جانبه
از مهمترین نیازهای اساسی بشر، نیاز به امنیّت است، آن هم امنیّت همه جانبه؛ امنیّت حقوقی، اجتماعی، اقتصادی، روانی، قضائی و… .
آنچه از حجم زیادی از روایات مهدویت برمیآید، نشان میدهد که دوران مهدی(ع) دوران امنیّت همه جانبه، آن هم به معنای واقعی آن است.
در روایتی از امام صادق(ع) در تفسیر آیه شریفه «وَعَدَ اللّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الاَْرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دینَهُمُ الَّذِی ارْتَضی لَهُمْ وَلَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ اَمْنا»؛ «خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و عمل صالح انجام دادهاند وعده داده که آنها را حکمران روی زمین خواهد کرد، همان گونه که به پیشینیان آنها خلافت روی زمین را بخشید؛ و دین و آیینی را که برای آنها پسندیده است، پا برجا و ریشه دار خواهد ساخت و ترسشان به امنیّت مبدّل خواهد ساخت.» وارد شده است که امام صادق(ع) فرمود: “هُوَ الْقائِمُ وَاَصْحابُهُ؛ او [که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده است، [حضرت مهدی و اصحاب او میباشد.”
در ذیل به چند روایت درباره امنیت در ابعاد مختلف در دوران ظهور اشاره میشود:
الف) امنیّت قضایی: امام علی(ع) فرمود: «لَیَنْزِعَنَ عَنْکُمْ قُضاةَ السَّوْءِ؛ او (مهدی) قاضیان زشت [کردار] را بر کنار میکند.» و امام صادق(ع) فرمود: «اِذا قامَ قائِمُ آلِ مُحَمَّدٍ(ع) حَکَمَ بَیْنَ النّاسِ بِحُکْمِ داوُدَ لا یَحْتاجُ اِلی بَیِّنَةٍ. یُلْهِمُهُ اللّه تَعالی فَیَحْکُمُ بِعِلْمِهِ وَیُخْبِرُ کُلَّ قَوْمٍ بِمَا اسَتَبْطَنُوهُ؛ هنگامی که قائم آل محمد قیام کند، در بین مردم به حکم داوود(ع) حکم خواهد کرد که نیازی به بینه ندارد. خداوند به او الهام میکند، پس با علم خود حکم میکند وهر قومی را از آنچه پوشیده داشتهاند خبر میدهد.”
ب) امنیّت راهها: در قسمتی از حدیثی که از امام صادق علیهالسلام نقل شده،
میخوانیم: “اِذا قامَ الْقائِمُ… آمَنْتَ بِهِ السُّبُلُ؛ هنگامی که قائم قیام کند … جادهها در پرتو وجودش امن وامان میگردد.”
ج) امنیّت حقوقی: پیامبر اسلام(ص) میفرماید: “یَبْلُغُ مِنْ رَدِّ الْمَهْدِیِّ اَلْمَظالِمَ حَتّی لَوْ کانَ تَحْتَ ضِرْسِ اِنْسانٍ شَیْءٌ اِنْتَزَعَهُ حَتّی یَرُدَّهُ؛ کار امام مهدی در بازپس گرفتن حقوق [و ایجاد امنیّت حقوقی [بدانجا رسد که حتی اگر در بُن دندان انسانی چیزی باشد، آن را بر میگیرد تا به [صاحبش] برگرداند.”
د) امنیّت روحی و روانی: امام علی(ع) فرمودند: «وَضَعَ یَدَهُ عَلی رُؤوُسِ الْعِبادِ فَلا یَبْقی مُؤْمِنٌ اِلاّ صارَ قَلْبُهُ اَشَدَّ مِنْ زُبَرِ الْحَدیدِ وَاَعْطاهُ قُوَّةَ اَرْبَعینَ رَجُلاً؛ [مهدی(ع) ] دست خود را بر سر بندگان [خداوند] خواهد کشید، پس هیچ مؤمنی باقی نمیماند جز آنکه قلبش محکمتر از پاره آهن گردد و به او نیروی چهل مرد را عنایت فرماید.”
8 ـ حکومت مستضعفان
مایه اصلی امید مستضعفان به عصر مهدویت، جابجایی قدرت و تغییر در ساختار آن است. حکومت در دوران مهدی به دست تودههای محروم و مستضعف صالح جامعه خواهد افتاد. آنان که پیش از ظهور، بار سنگین فقر و بیچارگی و نامردمی را تحمل کردهاند، در آن دوران به جانشینی و خلافت در زمین خواهند رسید. قرآن کریم میفرماید: “وَنُریدُ اَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الاْرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ اَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوارِثینَ”؛ “ما اراده کردهایم که بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم.”
پی نوشت: حسینی، سیدجواد، مهدویت مایه امید مستضعفان، مجله مبلغان دی 1381 – شماره 36