پژوهشگر مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث با اشاره به اینکه زنان نیز در حلقه درس امام محمد باقر(ع) حضور داشتند، به تبیین برخورد عملی امام(ع) با روشهای افراطی در زمینه زهد پرداخت.
حجتالاسلام مجتبی فرجی، کارشناس و پژوهشگر مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث در گفتوگو با فارس بهترین دلیل را بر اثبات مقام والای علمی حضرت محمدباقر علیهالسلام را حدیث «جابر بن عبدالله» دانست و تصریح کرد: جابر بن عبدالله انصاری هنگامی که امام باقر علیهالسلام را مشاهده کرد، دستش را روی سینه امام گذاشت و او را بوسید و گفت: پیامبر(ص) جدت به تو سلام رساند و امر کرد من این کار را با شما انجام دهم. پیامبر فرمود: «به همین زودی نوه من را ملاقات خواهی کرد که اسمش محمد است، «یهِبُ اللّهُ لَهُ النُّورَ وَالْحِکْمَةَ فَاقْرَاءْهُ مِنِّى السَّلامُ»؛ «خداوند نور و حکمت به او ببخشد، سلام مرا به او ابلاغ کن».
وی افزود: آنگاه جابر به آن حضرت عرض کرد: یا باقِرُ اَنْتَ الْباقِرُ حقّا، اَنْتَ الّذی تَبْقَرُ الْعِلْمَ بَقْرا؛ ای باقر! تو به حق شکافنده هستی، کسی که میشکافد علم را شکافتنی».
حجتالاسلام فرجی در خصوص اوضاع اجتماعی و فرهنگی امام باقر علیهالسلام بیان داشت: همانند قوم بنیاسرائیل که در غیبتی که برای حضرت موسی علیهالسلام پیش آمد و مردم احساس سرگردانی کردند و در نهایت گوسالهپرست شدند، چنین حوادثی قبل از دوران امام باقر(ع) پیش آمد.
وی با تاکید بر اینکه در آن زمان بستری برای انحراف در اصول عقیدتی و نظام تفکری اسلامی پیش آمده بود، این حوادث را ناشی از درک و عدم اطلاع از مبانی معارف دین دانست و ادامه داد: دشمنان با غرضورزی و حیلهگری از این فرصت پیش آمده با طرح آرا و القای شبهات در مسائل معرفتی و زیرساختی هیزمآور معرکه شدند و زیر لوای عناوین اسلامی و انساندوستانه تیشه به ریشه اسلام زدند.
این کارشناس فقه و اصول با اشاره به جریانات انحرافی در زمان امام محمدباقر علیهالسلام، ابراز داشت: حضرت باقر(ع) با عقاید انحرافی مانند خوارج، توهمات قدریون، جبریون و افراطگریهایی که در امور معنوی پیش آمده بود، روبهرو بودند، لذا جهت ریشه کردن آفات پیش آمده و افشای چهره آرمانگرایانه و دینداران دروغین دست به کار شد و با برپایی مباحثات علمی و مناظرات به شفاف نمودن امور پرداخت و به جداسازی سره از ناسره و حق از باطن همت گماشت.
وی با بیان اینکه امام باقر(ع) از عملیات فرهنگی به جای عملیات نظامی در جهت مقابله با انحرافات بهره برد، ادامه داد: امام محمد باقر(ع) پایگاهی را برپا کرد و شاگردان بسیاری اعم از مردان و زنان از جمله «خدیجه بنت محمد بن علی بن حسن» را تربیت کردند که در جهت فقه و مذهب جعفری گام برداشتند.
پژوهشگر دارالحدیث با اشاره به اینکه برخی از افراد در زمینه زهد و تقوا در دوران حضرت باقر(ع) دچار انحراف شدند، اظهار داشت: یک مورد از موارد انحرافی که به ظاهر کوچک جلوه میکرد، ولی امام (ع) عملاً وارد میدان شد، مسائل زهد و تقوا بود، زهد مسئلهای بود که خیلی از افراد به آن دامن زده بودند و به افراط رسیده بودند، امام باقر(ع) بر خلاف امامان قبل و بعد خود بهترین لباسها را میپوشیدند و برای غذای خود و خانواده از بهترین طعام استفاده میکردند و با غذای خوب از مهمانان خود پذیرایی میکردند.
وی با بیان اینکه این روش امام باقر (ع) مورد اعتراض دیگران واقع شد، افزود: حضرت محمد باقر علیهالسلام در گفتههای صریح خود بیان داشتند که نتیجه این روش برای بستن دهان برخی از افراد و از بین بردن برخی از شبهات است و اینکه نباید حلال خدا، حرام شمرده شود، این اقدامات را انجام میدهند تا از اموری که خداوند جهت پرورش استعداهای بالقوه انسان به ودیعه گذاشته، در راستای بالفعل و کاربردی کردن آنها استفاده شود، بنابراین حضرت این منش را به صورت عملی نشان دادند.
