متن ایه شریفه:”« وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ »
ترجمه ایه شریفه:”ما در “زبور” بعد از “ذکر”نوشتیم که بندگان صالح من وارث زمین خواهند شد.”
زبور داود ، که در کتاب عهد قدیم تحت عنوان « مزامیر داود » آمده است ، مجموعه ای است از نیایشها ، مناجاتها و اندرزهای حضرت داود / در پنج جای زبور ، وعده الهی درمورد حکومت صالحان آمده است . حضرت داود از پیامبران بزرگ بنی اسرائیل بود که حکومت تشکیل داد و نمونه ای از حکومت صالحان را در محدوده سرزمین شام به نمایش گذاشت .
براساس روایات معتبر ، در آخرالزمان ، به دست حضرت مهدی (ع) که از نسل رسول خداست ، حکومتی برپا می شود که عدل و داد را بر جهان حاکم می کند و طومار ظالمان را در هم می پیچد .
در مقصود به “زبور”و”ذکر” در ایه فوق نزد مفسرین اختلاف است:
الف)برخی مراد به “زبور”را تمام کتاب اسمانی و مراد به “ذکر” را ام الکتاب” دانسته اند.
ب)برخی دیگر مراد به اول را کتاب های اسمانی و مراد به دوم را خصوص تورات دانسته اند.
ج)احتمال سوم انکه مراد به زبور،قران ومراد به ذکر تورات و انجیل است.
د)احتمال چهارم ان است که مقصود به زبور “زبور داوود (ع)” و مراد به ذکر”تورات موسی(ع)”است.(1)
قول اخیر اقرب به واقع است،زیرا:
اولا:لفظ”من بعد”در ایه،حمل بر معنای حقیقی میشود،به جهت انکه زبور بعد از تورات نازل شده است.
ثانیا:کتاب داوود (ع) به اسم مزمور بوده و کتاب موسی(ع) به نام تورات می باشد.
در زبور 37 جمله 9-11 می خوانیم:
«زیرا که شریران منقطع میشوند ولی متوکلان به خداوند وارث زمین خواهند شد و حال اندک است که شریر نیست میشود،هرچند مکانش را استسفار نمایی ناپدید خواهد شد.اما متواضعان وارث زمین خواهند شد و از کثرت سلامتی متلذذ خواهند گشت»
در جمله 29 میخوانیم:«صالحان وارثان زمین خواهند شد و در ان تا ابد ساکن خواهند گشت»
مقصود از کلمه ی “الارض”
در اینکه مقصود از کلمه “الارض” چیست نزد مفسرین اختلاف است:
الف)برخی همانند ابن عباس مراد از ان را زمین بهشت دانسته اند به دلیل ایه مبارکه«وقالوا الحمد لله الذی صدقنا وعده و اورثنا الارض نتبوا من الجنه حیث نشا»(2)
معنی ایه”انها میگویند:حمد و ستایش مخصوص خداوندی است که به وعده خویش درباره ما وفا کرد و زمین را میراث ما قرار داد که هرجا بخواهیم منزلگاه خود قرار دهیم”
ب)برخی دیگر همانند کلبی مقصود به ان را زمین دنیا دانسته اند که امت محمد (ص) ان را وارث خواهد شد،به دلیل ایه«قال موسی لقومه استعینوا بالله واصبروا ان الارض لله یورثها من یشا من عباده والعاقبه للمتقین»(3)
معنی ایه”موسی به قوم خود گفت:از خدا یاری جویید و استقامت پیشه کنید که زمین از ان خداست وان را به هر کس از بندگانش بخواهد واگذار میکند و سرانجام نیک با پرهیزکاران است”
ج)برخی دیگر میگویند که مراد “زمین مقدس”است که امت محمد(ص) ان را به ارث خواهند برد.(4)
د)برخی همانند علامه طباطبایی مقصود به “الارض” در ایه فوق را مطلق زمین دنیا و اخرت “بهشت”دانستته اند،زیرا تخصیص به زمین دنیا بدون وجه است،لذا به عموم ان تمسک کرده و مقصود به ان را مطلق زمین دانسته اند.(5)
قول (د) اقرب به واقع است؛زیرا با مقایسه کلمه “الارض”در این ایه با ایات دیگر به دست می اید که مقصود به ان یا خصوص زمین دنیاست و یا تعمیم داده ی ان را شامل زمین اخرت نیز می دانیم.
مصداق”عبادی الصالحون”
در مورد “عبادی الصالحون”نیز مفسرین اختلاف نموده اند:برخی مراد از ان را امت محمد(ص) و برخی نیز بنی اسراییل و برخی دیگر شامل هر شخص صالحی دانسته اند.(6)
ولی بنا به نظر صحیح،ایه معنای عامی دارد که شامل هر زمان و هر مکان می شود،ولی مصداق اکمل و اتم ان مطابق روایات،زمانی است که حضرت حجت (ع)ظهور کرده و زمین را پر از عدل و داد نماید،در ان زمان است که تمام کره زمین در اختیار بندگان صالح خداوند قرار خواهد گرفت.شاهد این معنا ایات و روایات تفسیری ذیل ایه شریفه است.
انطباق ایه بر عصر ظهور
از جهاتی ایه فوق را میتوان بر عصر ظهور تطبیق داد:
1-تفسیر مفسرین شیعه و سنی در دلالت ایه بر ارث بردن بندگان صالح خداوند در اخرالزمان.
ابن کثیر می گوید:”خداوند در این ایه شریفه یشارت میدهد بر بندگان صالح خود که در دنیا و اخرت انان را سعادتمند کرده و انان را وارث زمین و بهشت گرداند.”(7)
[الوسی] می گوید:”اگر بگوییم این ایه مربوط به عصر حضرت حجت(ع) و نزول عیسی(ع) است به اقوال دیگری احتیاج نیست.”(8)
[حوی] در تفسیر ایه فوق میگوید:”این ایه شبیه ایه 33 از سوره توبه است.این وعده الهی-ان شا الله-مطابق ایه و روایات،قبل از نزول حضرت عیسی(ع) تحقق خواهد یافت.”(9)
2-اطلاق ایه شامل تمام روی زمین و نیز تمام صالحان خواهد بود
3-در ذیل ایه فوق روایاتی نقل شده که دلالت بر انطباق ایه بر عصر ظهور حضرت حجت(ع) دارد.
ثوبان از رسول خدا (ص)نقل کرده که فرمود:”خداوند برای من زمین را جمع نمود پس من مغرب ها و مشرق های زمین را مشاهده میکردم و امت من زود است که به ان خواهند رسید.”(10)
امام باقر (ع) فرمودند:”مقصود به «عبادی الصالحون»اصحاب حضرت حجت(ع) در اخر الزمان هستند.”(11)
پی نوشت ها:
1)جامع البیان.ج10.ص103/زادالمسیر.ج5ص291-292
2)زمر ایه 74
3)اعراف ایه 128
4)تفسیر فخر رازی.ج22.ص229/جامع البیان.ج10 .ص105
5)المیزان.ج14.ص493
6)تفسیر زاد المسیر.ج5.ص292
7)تفسیر ابن کثیر.ج2.ص524
8)روح المعانی.ج17.ص95
9)اساس فی التفسیر.ج7.ص3510
10)تفسیر الوسی.ج17.ص95
11)مجمع البیان.ج7.ص66
