مسألۀ معاد از نظر اديان الهي مسأله اي ضروري است و در قرآن کريم به صورت بارزي به اين مسألۀ مهم و ضرورت آن پرداخته شده است.
اثبات معاد، براهين و ادلّۀ گوناگوني دارد که در اين نوشتار به سه برهان اشاره مي گردد:
* برهان حکمت
ترديدی وجود ندارد که آفرينش جهان با اين عظمت، نمي تواند بدون هدف و باطل باشد. رسيدن به اين زندگي دنيوي که تکرار مکرّراتي بيش نيست، حتّي براي مرفّهين، پر رنج است و قطعاً نمي تواند هدف از خلقت باشد؛ پس بايد بعد از مرگ نيز حياتي باشد تا بتوان ابديّت و لذّت واقعي بدون درد و رنج و محنت را در آن ديد، وگرنه خلقت جهان هستي، عبث و باطل و بر خلاف حکمت خواهد بود.
* برهان عدالت
اين جهان، ظرفيت و اقتضاي اعطاي کامل پاداش نيکوکاران و کيفر بدکاران را ندارد. قصاص کسی که هزاران نفر را کشته است، در اين دنيا بيش از يک مرتبه امکان ندارد و پاداش واقعي کسي که عالَمي را احيا کرده و به همنوعان خود خدمت نموده است، در اين دنيا اعطا نمي شود. در حالي که عدالت خداوند متعال اقتضا مي کند که هر کس نتيجۀ اعمال خود را ببيند. بنابراين بايد جهان ديگري که ظرف حقيقي پاداش ها و کيفرها است، وجود داشته باشد.
* برهان خلقت
همان گونه که نوزاد براي ماندن در رحم مادر خلق نشده و اعضا و جوارحي دارد که در اين جهان به کار مي آيد، وجود آدمي براي جهان ديگري خلق شده که به خواسته هاي بلند انسانيّت و اميدهاي ارجمند آدميّت دسترسي پيدا کند. جهاني که در آن به هرچه اراده کند، دست مي يابد و در حقيقت ظرف استکمال نهايي انسان است.
به يقين انسان با سعۀ وجودي که دارد، براي رسيدن به يک زندگي ابدي و بدون رنج خلق شده است. يک زندگي جاويدان که در آن شادي هاي بدون غم، ارضاي غرائز انساني بدون ملامت، سلامتي بدون مرض، جواني بدون پيري، قوّت بدون ضعف، رسيدن به معنويّات، رفع جهل و عجز، کنار رفتن حجاب هاي ظلماني، يقين مطلق و مدينۀ فاضله، به آساني قابل دسترسي باشد. محيطي که در آن، رذالت، حسد، کينه و تکبّر وجود نداشته باشد و بالأخره اين انسان براي محيطي بدون ظلم و معصيت خلق شده است که عدالت و اطاعت الهي در آن حکمفرما باشد.
رسيدن به اين آرمان هاي واقعي در اين دنیا براي هيچ انساني ممکن نيست و جهان ديگري بايد باشد که آرزوهاي واقعي بشريّت را محقّق سازد.
پی نوشت:
کتاب “عصاره دين” آیت الله العظمی مظاهری
منبع:حوزه