حمد و سپاس خدايی را كه در يگانگی خود بلندمرتبه، و در تنهايی و فرد بودنش نزديك است. در قدرت و سلطه خود با جلالت و در اركان خود عظيم است. علم او به همه چيز احاطه دارد در حالی كه در جای خود است، و همه مخلوقات را با قدرت و برهان خود تحت سيطره دارد. هميشه مورد سپاس بوده وهمچنان مورد ستايش خواهد بود. صاحب عظمتی كه از بين رفتنی نيست. ابتدا كننده وبازگرداننده اوست و هر كاری به سوی او باز میگردد…
به وجود آورنده بالابرده شدهها (آسمانها و افلاك) و پهن كننده گستردهها (زمين)، يگانه حكمران زمينهاو آسمانها، پاك و منزّه و تسبيح شده، پروردگار ملائكه و روح، تفضّل كننده بر همهآنچه خلق كرده، و لطف كننده بر هر آنچه به وجود آورده است . هر چشمی زير نظر اوستولی چشمها او را نمیبينند…
او را سپاس بسيار میگويم و دائما شكر مینمايم، چه در آسايش و چه در گرفتاری، چه در حال شدت و چه در حال آرامش. و به او و ملائكهاش و كتابهاو پيامبرانش ايمان میآورم. دستور او را گوش میدهم و اطاعت مینمايم و به آنچه اورا راضی میكند مبادرت میورزم و در مقابل مقدرات او تسليم میشوم به عنوان رغبت دراطاعت او و ترس از عقوبت او، چرا كه اوست خدايی كه نمیتوان از مكر او در امـان بودو از ظلم او هم ترس نداريم (يعنی ظلم نمیكند).
فرمان الهی برای مطلبی مهم
برای خداوند بر نفس خود به عنوان بندگی او اقرار میكنم، و شهادت میدهم برای او به پروردگاری، و آنچه به من وحی نموده ادا مینمايم از ترس آنكه مبادا اگر انجام ندهم عذابی از او بر من فرود آيدكه هيچكس نتواند آن را دفع كند، هر چند كه حيله عظيمی بكار بندد و دوستی او خالصباشد ـ نيست خدايی جز او ـ زيرا خداوند به من اعلام فرموده كه اگر آنچه در حق علیبر من نازل نموده ابلاغ نكنم رسالت او را نرساندهام، و برای من حفظ از شر مردم راضمانت نموده و خدا كفايت كننده و كريم است.
خداوند به من چنين وحی فرموده است: بِسْمِ اللّه الرَّحْمنِ الرَّحيمِ، يا اَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مااُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ …»، «ای پيامبر ابلاغ كن آنچه از طرف پروردگارتبر تو نازل شده ـ درباره علی، يعنی خلافت علی بن ابیطالب ـ و اگر انجام ندهی رسالتاو را نرساندهای، و خداوند تو را از مردم حفظ میكند».
ای مردم، من دررساندن آنچه خداوند بر من نازل كرده كوتاهی نكردهام، و من سبب نزول اين آيه رابرای شما بيان میكنم:
جبرئيل سه مرتبه بر من نازل شد و از طرف خداوندِ سلام پروردگارم ـ كه او سلام است ـ مرا مأمور كرد كه در اين اجتماع بپاخيزم و بر هر سفيدو سياهی اعلام كنم كه «علی بن ابیطالب برادرِ من و وصی من و جانشين من بر امتم وامام بعد از من است. نسبت او به من همانند هارون به موسی است جز اينكه پيامبری بعداز من نيست. و او صاحب اختيار شما بعد از خدا و رسولش است».
و خداوند در اين مورد آيهای از كتابش بر من نازل كرده است: «اِنَّما وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَ الَّذينَ آمَنُوا …»، «صاحب اختيار شما خدا و رسولش هستند و كسانیكه ايمان آورده و نماز را بپا میدارند و در حال ركوع زكات میدهند»، و علی بنابیطالب است كه نماز را بپا داشته و در حال ركوع زكات داده و در هر حال خداوند عزو جل را قصد میكند.
بعد از همه اينها، خداوند از من راضی نمیشودمگر آنچه در حق علی بر من نازل كرده ابلاغ نمايم. «يا اَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْما اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ…»، «ای پيامبر برسان آنچه ـ در حق علی ـ ازپروردگارت بر تو نازل شده و اگر انجام ندهی رسالت او را نرساندهای، و خداوند تو را از مردم حفظ میكند».
اعلان رسمی ولايت و امامت دوازده امام عليهمالسلام
ای مردم، اين مطلب را درباره او بدانيد و بفهميد، و بدانيد كه خداوند او را برای شما صاحب اختيارو امامی قرار داده كه اطاعتش را واجب نموده است بر مهاجرين و انصار و بر تابعينآنان به نيكی، و بر روستايی و شهری، و بر عجمی و عربی، و بر آزاد و بنده، و بر بزرگو كوچك، و بر سفيد و سياه. بر هر يكتا پرستی حكم او اجرا شونده و كلام او مورد عملو امر او نافذ است. هر كس با او مخالفت كند ملعون است، و هر كس تابع او باشد و اورا تصديق نمايد مورد رحمت الهی است. خداوند او را و هر كس را كه از او بشنود و اورا اطاعت كند آمرزيده است…
ای مردم، علی را فضيلت دهيد. هيچ علمی نيست مگر آنكه خداوند آن را در من جمع كرده است و هر علمی راكه آموختهام در امام المتقين جمع نمودهام، و هيچ علمی نيست مگر آنكه آن را به علی آموختهام. اوست «امام مبين» كه خداوند در سوره يس ذكر كرده است: «وَ كُلَّ شَیءٍ اَحْصَيْناهُ فی اِمامٍ مُبينٍ»، «و هر چيزی را در امام مبين جمع كرديم».
ای مردم، از علی به سوی ديگری گمراه نشويد، و از او روی برمگردانيد و از ولايت او سرباز نزنيد. اوست كه به حق هدايت نموده و به آن عمل میكند، و باطلرا ابطال نموده و از آن نهی مینمايد، و در راه خدا سرزنش ملامت كنندهای او رامانع نمیشود.
علی اول كسی است كه به خدا و رسولش ايمان آورد و هيچكس در ايمانِ به من بر او سبقت نگرفت. اوست كه با جان خود در راه رسول خدا فداكاری كرد. اوست كه با پيامبر خدا بود در حالی كه هيچكس از مردان همراه او خدا را عبادت نمیكرد. اولين مردم در نماز گزاردن، و اول كسی است كه با من خدا را عبادت كرد. ازطرف خداوند به او امر كردم تا در خوابگاه من بخوابد، او هم در حالی كه جانش را فدایمن كرده بود در جای من خوابيد.
ای مردم، او را فضيلت دهيد كه خدا او رافضيلت داده است، و او را قبول كنيد كه خداوند او را منصوب نموده است.
ای مردم، او از طرف خداوند امام است، و هر كس ولايت او را انكار كند خداوند هرگزتوبهاش را نمیپذيرد و او را نمیبخشد. حتمی است بر خداوند كه با كسی كه با اومخالفت نمايد چنين كند و او را به عذابی شديد تا ابديت و تا آخر روزگار معذب نمايد. پس بپرهيزيد از اينكه با او مخالفت كنيد و گرفتار آتشی شويد كه آتشگيره آن مردم وسنگها هستند و برای كافران آماده شده است.
ای مردم، علی «جنب الله» است كه خداوند در كتاب عزيزش ذكر كرده و درباره كسی كه با او مخالفت كند، فرموده است: «اَنْ تَقُولَ نَفْسٌ يا حَسْرَتا عَلی ما فَرَّطْتُ فی جَنْبِ اللّهِ»، «ای حسرت بر آنچه درباره جنب خداوند تفريط و كوتاهی كردم…
ای مردم، علی و پاكان از فرزندانم از نسل او ثقل اصغرند و قرآن ثقلاكبر است. هر يك از اين دو از ديگری خبر میدهد و با آن موافق است. آنها از يكديگرجدا نمیشوند تا بر سر حوض كوثر بر من وارد شوند. بدانيد كه آنان امينهای خداوندبين مردم و حاكمان او در زمين هستند.
بدانيد كه من ادا نمودم، بدانيد كه من ابلاغ كردم، بدانيد كه من شنوانيدم، بدانيد كه من روشن نمودم، بدانيد كه خداوندفرموده است و من از جانب خداوند عز و جل میگويم، بدانيد كه اميرالمؤمنينی جز اينبرادرم نيست. بدانيد كه اميرالمؤمنين بودن بعد از من برای احدی جز او حلالنيست.
معرفی و بلند كردن اميرالمؤمنين عليهالسلام به دست پيامبر (ص)
سپس پيامبر صلیاللهعليهوآله دستش را بر بازوی علی عليهالسلام زد و آن حضرت را بلند كرد. و اين در حالی بود كه اميرالمؤمنين عليهالسلام از زمانی كه پيامبر صلیاللهعليهوآله بر فراز منبرآمده بود يك پله پايينتر از مكان حضرت ايستاده بود و نسبت به صورت حضرت به طرف راست مايل بود كه گويی هر دو در يك مكان ايستادهاند.
پس پيامبر صلیاللهعليهوآله با دستش او را بلند كرد و هر دو دست را به سوی آسمان باز نمود و علی عليهالسلام را از جابلند نمود تا حدی كه پای آن حضرت موازی زانوی پيامبر صلیاللهعليهوآله رسيد. سپس فرمود:
ای مردم، چه كسی بر شما از خودتان صاحب اختيارتر است؟
گفتند: خدا و رسولش. فرمود: بدانيد كه هر كس من صاحب اختيار اويم اين علی صاحب اختيار اوست. خدايا دوست بدار هركس او را دوست بدارد، و دشمنبدار هر كس او را دشمن بدارد، و ياری كن هر كس او را ياری كند، و خوار كن هر كس او را خوار كند.
ای مردم،اين علی است برادر من و وصی من و جامع علم من، و جانشين من در امتم بر آنان كه به من ايمان آوردهاند، و جانشين من در تفسير كتاب خداوند عز و جل و دعوت به آن، و عملكننده به آنچه او را راضی میكند، و جنگ كننده با دشمنان خدا و دوستی كننده براطاعت او و نهی كننده از معصيت او.
اوست خليفه رسول خدا، و اوست اميرالمؤمنين و امام هدايت كننده از طرف خداوند، و اوست قاتل ناكثين و قاسطين ومارقين به امر خداوند.
خداوند میفرمايد: «ما يُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَی»، «سخن در پيشگاه من تغيير نمیپذيرد»، پروردگارا، به امر تو میگويم : «خداوندا دوست بدار هر كس علی را دوست بدارد و دشمن بدار هر كس علی را دشمن بدارد، و ياری كن هركس علی را ياری كند و خوار كن هر كس علی را خوار كند، و لعنت نما هر كس علی را انكار كند و غضب نما بر هر كس كه حق علی را انكار نمايد».
پروردگارا، توهنگام روشن شدن اين مطلب و منصوب نمودن علی در اين روز اين آيه را درباره او نازلكردی: «اَلْيَوْمَ اَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ اَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتیوَ رَضيتُ لكُمُ الاْءِسْلامَ دينا»: «امروز دين شما را برايتان كامل نمودم و نعمتخود را بر شما تمام كردم و اسلام را به عنوان دين شما راضی شدم»، و فرمودی: «اِنَّالدّينَ عِنْدَ اللّهِ اْلاِسْلامُ»: «دين نزد خداوند اسلام است»، و فرمودی: «وَمَنَ يَبْتَغِ غَيْرَ الاْءِسْلامِ دينا فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِیالاْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرينَ» : «هر كس دينی غير از اسلام انتخاب كند هرگز از اوقبول نخواهد شد و او در آخرت از زيانكاران خواهد بود». پروردگارا، تو را شاهدمیگيرم كه من ابلاغ نمودم.
تأكيد بر توجه امت به مسئله امامت
ای مردم، خداوند دين شما را باامامت او كامل نمود، پس هر كس اقتدا نكند به او و به كسانی كه جانشين او از فرزندانمن و از نسل او هستند تا روز قيامت و روز رفتن به پيشگاه خداوند عز و جل، چنينكسانی اعمالشان در دنيا و آخرت از بين رفته و در آتش دائمی خواهند بود. عذاب ازآنان تخفيف نمیيابد و به آنها مهلت داده نمیشود.
ای مردم، اين علی است كه ياری كنندهترين شما نسبت به من و سزاوارترين شما به من و نزديكترين شما به من وعزيزترين شما نزد من است. خداوند عز و جل و من از او راضی هستيم. هيچ آيه رضايتی درقرآن نازل نشده مگر درباره او، و هيچگاه خداوند مؤمنين را مورد خطاب قرار نداده مگرآنكه ابتدا او مخاطب بوده است، و هيچ آيه مدحی در قرآن نيست مگر درباره او، وخداوند در سوره «هَلْ اَتی عَلَی الاْءِنْسانِ …» شهادت به بهشت نداده مگر برایاو، و اين سوره را درباره غير او نازل نكرده و با اين سوره جز او را مدح نكردهاست.
ای مردم، او ياری دهنده دين خدا و دفاع كننده از رسول خداست، و اوست باتقوای پاكيزه هدايت كننده هدايت شده. پيامبرتان بهترين پيامبر و وصيّتان بهترين وصیو فرزندان او بهترين اوصياء هستند.
ای مردم، نسل هر پيامبری از صلب خود اوهستند ولی نسل من از صلب اميرالمؤمنين علی است.
ای مردم، شيطان آدم را باحسد از بهشت بيرون كرد. مبادا به علی حسد كنيد كه اعمالتان نابود شود و قدمهايتان بلغزد. آدم به خاطر يك گناه به زمين فرستاده شد در حالی كه انتخاب شده خداوند عز وجل بود، پس شما چگونه خواهيد بود در حالی كه شماييد و در بين شما دشمنان خداهستند.
بدانيد كه با علی دشمنی نمیكند مگر شقی و با علی دوستی نمیكند مگربا تقوی، و به او ايمان نمیآورد مگر مؤمن مخلص. به خدا قسم درباره علی نازل شدهاست سوره «و العصر»: «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمانِ الرَّحيمِ، وَ الْعَصْرِ، اِنَّالاْءِنْسانَ لَفی خُسْرٍ»، «قسم به عصر، انسان در زيان است» مگر علی كه ايمان آوردو به حق و صبر راضی شد.
ای مردم، من خدا را شاهد گرفتم و رسالتم را به شماابلاغ نمودم، و بر عهده رسول جز ابلاغ روشن چيزی نيست. ای مردم، از خدا بترسيد آنگونه كه بايد ترسيد و از دنيا نرويد مگر آنكه مسلمان باشيد.
اشاره به كارشكنیهای منافقين
ای مردم، «ايمان آوريد به خدا ورسولش و به نوری كه همراه او نازل شده است، قبل از آنكه هلاك كنيم وجوهی را و آنصورتها را به پشت برگردانيم يا آنان را مانند اصحاب سبت لعنت كنيم». به خدا قسم،از اين آيه قصد نشده است مگر قومی از اصحابم كه آنان را به اسم و نسبشان میشناسم،ولی مأمورم بر آنان پرده پوشی كنم. پس هر كس عمل كند مطابق آنچه در قلبش از حب يابغض نسبت به علی میيابد.
ای مردم، نور از جانب خداوند عز و جل در من نهادهشده و سپس در علی بن ابیطالب و بعد در نسل او تا مهدی قائم، كه حق خداوند و هر حقیكه برای ما باشد میگيرد، چرا كه خداوند عز و جل ما را بر كوتاهی كنندگان و برمعاندان و مخالفان و خائنان و گناهكاران و ظالمان و غاصبان از همه عالميان حجت قرارداده است.
ای مردم، خداوند عز و جل شما رابه حال خود رها نخواهد كرد تا آنكه خبيث را از پاكيزه جدا كند، و خداوند شما را برغيب مطلع نمیكند….
ای مردم، بدانيد كه من نذير وترسانندهام و علی بشارت دهنده است.
ای مردم، بدانيد كه من مُنذر و بر حذردارندهام و علی هدايت كننده است. ای مردم، من پيامبرم و علی جانشين مناست.
ای مردم، بدانيد كه من پيامبرم و علی امام و وصی بعد از من است، وامامان بعد از او فرزندان او هستند. بدانيد كه من پدر آنانم و آنها از صلب او به وجود میآيند.
حضرت مهدی عجل اللّه فرجه
بدانيد كه آخرينِ امامان، مهدی قائم از ماست. اوست غالب بر اديان، اوست انتقام گيرنده از ظالمين، اوست فاتح قلعهها ومنهدم كننده آنها، اوست غالب بر هر قبيلهای از اهل شرك و هدايت كننده آنان. بدانيد كه اوست گيرنده انتقام همه خونهای اولياء خدا. اوست ياری دهنده دين خدا.
اوست كه پيشينيان به او بشارت دادهاند، اوست كه به عنوان حجت باقی میماند و بعد از او حجتی نيست. هيچ حقی نيست مگر همراه او، و هيچ نوری نيست مگر نزد او.
بدانيد او كسی است كه غالبی بر او نيست و كسی بر ضد او كمك نمیشود. اوست ولی خدا در زمين و حكم كننده او بين خلقش و امين او بر نهان و آشكارش.
مطرح كردن بيعت
ای مردم، من برايتان روشن كردم و به شما فهمانيدم، و اين علی است كه بعد از من به شما میفهماند.
بدانيد كه من بعداز پايان خطابهام شما را به دست دادن با من به عنوان بيعـت با او و اقرار به او، وبعـد از من به دست دادن با خود او فرا میخوانم…
پس همگی چنين بگوييد: «ما شنيديم و اطاعت میكنيم و راضی هستيم و سر تسليم فرودمیآوريم درباره آنچه از جانب پروردگار ما و خودت به ما رساندی درباره امر امامتِ اماممان علی اميرالمؤمنين و امامانی كه از صلب او به دنيا میآيند. بر اين مطلب باقلبهايمان و با جانمان و با زبانمان و با دستانمان با تو بيعت میكنيم.
تو ما را به موعظه الهی نصيحت نمودی درباره علی اميرالمؤمنين و امامانی كه گفتی بعد از او از نسل تو وفرزندان اويند، يعنی حسن و حسين و آنان كه خداوند بعد از آن دو منصوب نمودهاست.
ای مردم، باخدا بيعت كنيد و با من بيعت نماييد و با علی اميرالمؤمنين و حسن و حسين و امامان ازايشان در دنيا و آخرت، به عنوان امامتی كه در نسل ايشان باقی است بيعت كنيد. خداوندبيعت شكنان را هلاك و وفاداران را مورد رحمت قرار میدهد. و هر كس بيعت را بشكند بهضرر خويش شكسته است، و هر كس به آنچه با خدا پيمان بسته وفا كند خداوند به او اجرعظيمی عنايت میفرمايد.
ای مردم، آنچه به شما گفتم بگوييد، و به علی به عنوان «اميرالمؤمنين» سلام كنيد و بگوييد: «شنيديم و اطاعت كرديم، پروردگارا مغفرتتو را میخواهيم و بازگشت به سوی توست». و بگوييد: «اَلْحَمْدُ للّهِ الَّذیه َدانا لِهذا وَ ما كُنّا لِنَهْتَدِی لَوْ لا اَنْ هَدانَا اللّه …»؛ «حمد وسپاس خدای را كه ما را به اين راه هدايت كرد، و اگر خداوند هدايت نمیكرد ما هدايت نمیشديم»…
ای مردم، فضايل علی بن ابیطالب نزد خداوند ـ كه در قرآن آن را نازل كرده ـ بيش از آن است كه همه را در يك مجلس بشمارم. پس هر كس درباره آنها به شما خبر داد و معرفت آن را داشت او را تصديق كنيد.
ای مردم، هر كس خدا و رسولش و علی و امامانی را كه ذكر كردم اطاعت كندبه رستگاری بزرگ دست يافته است.
ای مردم، كسانی كه برای بيعت با او و قبول ولايت او و سلام كردن به عنوان «اميرالمؤمنين» با او، سبقت بگيرند آنان رستگارانند و در باغهای نعمت خواهند بود.
ای مردم، سخنی بگوييد كه به خاطر آن خداونداز شما راضی شود، و اگر شما و همه كسانی كه در زمين هستند كافر شوند به خدا ضرری نمیرسانند.
خدايا، به خاطر آنچه ادا كردم و امر نمودم، مؤمنين را بيامرز، و بر منكرين كه كافرند غضب نما، و حمد و سپاس مخصوص خداوند عالم است.
العالم